Milyonlarca kişiyi etkileyen demans, özellikle yaşlanan nüfusla birlikte hızla artıyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, 2021 yılında dünya genelinde 57 milyon kişi demansla yaşarken, her yıl yaklaşık 10 milyon yeni vaka tespit ediliyor. Demans, şu anda dünyada yedinci en sık ölüm nedeni olurken, yaşlı yetişkinler arasında bağımlılık ve sakatlığın başlıca nedenlerinden biri olarak dikkat çekiyor.
Uzmanlar ise demans vakalarının yüzde 40’a kadarının yaşam tarzı değişiklikleriyle önlenebileceğini ya da geciktirilebileceğini belirtiyor. Henüz kesin bir tedavisi bulunmayan bu rahatsızlıkta, bilimsel araştırmalar tarafından desteklenen dört önemli strateji öne çıkıyor.İyi uyku sadece toplam saatle değil, uykunun kalitesi ve türüyle de ilgilidir. Son çalışmalar, derin uyku ve REM uykusunun beynin toksinleri temizlemesi ve hafızayı desteklemesinde kritik rol oynadığını gösteriyor.
Alzheimer hastalığının, en yaygın demans türü olduğu göz önüne alındığında, özellikle bu uyku evrelerinin eksikliği orta yaşta beyin bölgelerinde küçülmeye yol açabiliyor. Uzmanlar, uyku kalitesini takip etmek için uyku günlüğü tutmayı veya akıllı saat gibi teknolojik araçları kullanmayı öneriyor.Fiziksel aktivite, demans riskini azaltmada güçlü bir araç olarak öne çıkıyor. Yeni araştırmalar, yüksek yoğunluklu egzersizler kadar hafif egzersizlerin esneme, denge ve hareket aralığı çalışmaları gibi da hafıza kaybını yavaşlatabileceğini ortaya koyuyor. 18 ay süren bir çalışmada, hafif bilişsel bozukluğu olan yaşlı yetişkinlerin düzenli hafif egzersizle düşünme becerilerini korudukları belirlendi.Kolesterol kontrolü, beyin sağlığı için kritik bir önlem olarak gösteriliyor. LDL kolesterolünün 70 mg/dL’nin altında tutulması, bunama riskini yüzde 26, Alzheimer riskini ise yüzde 28 oranında azaltıyor. Bu seviyedeki risk azalmasının, düzenli egzersiz kadar etkili olduğu belirtiliyor. LDL kolesterolü, iltihaplanma ve beyin kan akışı üzerinde önemli rol oynadığı için dengede tutulması büyük önem taşıyor.Sağlıklı beslenme, demans riskini düşürmede önemli bir faktör. Deniz ürünleri, meyve ve kuruyemiş ağırlıklı Akdeniz tipi diyet, bunama riskini neredeyse yüzde 25 oranında azaltabiliyor.2023 yılında yapılan bir araştırma, Akdeniz diyetini uygulayanların bunama riskinin, bu diyeti uygulamayanlara göre yüzde 23 daha düşük olduğunu ortaya koydu. Uzmanlar, bu diyetin oksidatif stres ve iltihabı azaltarak beynin korunmasına yardımcı olduğunu vurguluyor. İşlenmiş gıdalar, kırmızı et ve şekerin sınırlandırılması ise kritik öneriler arasında.Demansla mücadelede yaşam tarzı değişiklikleri, hastalığın önlenmesi ve geciktirilmesi adına umut vaat ediyor. Bilim insanları, sağlıklı uyku alışkanlıkları, düzenli egzersiz, kolesterol kontrolü ve dengeli beslenmenin, özellikle genetik risk taşıyan bireyler için bile etkili olduğunu ifade ediyor.